Galopująca inflacja, wzrost cen paliwa, żywności, usług i prądu oraz rekordowo wysokie stopy procentowe sprzyjają nadmiernemu zadłużeniu. Z powodu regularnie rosnących kosztów życia co miesiąc w portfelach Polaków zostaje coraz mniej pieniędzy. Jak wynika z Raportu InfoDług przygotowanego na podstawie danych BIG InfoMonitor oraz bazy informacji na temat kredytów BIK-u, suma zaległych zobowiązań Polaków po pierwszym półroczu wyniosła 75,83 mld zł (wzrost z 72,5 mld zł w grudniu 2021 roku), choć liczba niesolidnych dłużników zwiększyła się, z 2,66 mln do 2,67 mln osób. Przez ostatnie pół roku Polacy w jeszcze szybszym tempie zwiększyli swoje zaległości pozakredytowe – (z 39,15 do 42,13 mld zł, czyli o 7,6 proc.) niż kredytowe – (z 33,64 do 33,70 mld zł, czyli o 0,2 proc.). Liczba osób niepłacących w terminie bieżących rachunków, czynszu czy alimentów wzrosła nieznacznie, bo o 0,04 proc., a w przypadku rat kredytów spadła o 3,6 proc.
4 konsekwencje niespłacania długów w terminie
Nie spłacasz zobowiązań na czas? Licz się z konsekwencjami.
1. Odsetki ustawowe za opóźnienie
Jak wskazuje Art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego: jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki ustawowe za opóźnienie są więc rodzajem kary za niewywiązanie się w terminie z obowiązku płatniczego. Co ważne, choć można naliczyć je zarówno konsumentowi, jak i przedsiębiorcy, podstawą mogą być wyłącznie opóźnienia w spełnieniu zobowiązań pieniężnych. Wartość ustawowych odsetek za opóźnienie jest równa sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. We wrześniu 2022 roku, po podwyżce stóp procentowych wartość stopy referencyjnej wynosi 6,75%. Wartość ustawowych odsetek za opóźnienie w spłacie jest więc równa 12,25%. Wierzyciel może naliczyć odsetki za opóźnienie już pierwszego dnia po terminie wymagalności zobowiązania. Nawet jeśli zawarta przez strony umowa nie zawiera zapisów wskazujących wysokość i termin naliczania odsetek za opóźnienie.
2. Wypowiedzenie umowy kredytu i pogorszenie historii kredytowej w BIK-u
Opóźnienia w spłacie rat kredytu lub pożyczki mogą skutkować wypowiedzeniem umowy kredytowej. To, w którym momencie kredytodawca może wykonać taki ruch, zależy od konkretnych zapisów dokumentu. Jeśli nie będziesz terminowo spłacał rat, opóźnienia odnotuje także Biuro Informacji Kredytowej. Wpłyną one niekorzystnie na Twoją historię kredytową i scoring, co może skutkować problemami z zaciągnięciem kolejnego zobowiązania w przyszłości.
3. Wpis do rejestru dłużników Biura Informacji Gospodarczej
Kolejną konsekwencją niespłacania długów może być wpis do rejestru dłużników Biura Informacji Gospodarczej, np. BIG InfoMonitor. Wpisanie danych dłużnika do rejestru jest możliwe po spełnieniu określonych prawem wymogów. Jakich?
Przypadek 1 Wierzyciel nie ma tytułu wykonawczego i jest firmą
Jesteś osobą fizyczną, która prowadzi działalność gospodarczą, a Twoje zadłużenie figuruje na firmę, którą prowadzisz?
- Zadłużenie musi wynikać z konkretnego stosunku prawnego, np. umowy, a jego kwota nie może być niższa niż 500 zł.
- Od terminu płatności musi upłynąć co najmniej 30 dni, a co najmniej miesiąc przed planowanym wpisem wierzyciel musi dostarczyć Ci wezwanie do zapłaty z informacją, że zamierza umieścić Twoje dane w rejestrze.
Jesteś osobą fizyczną, która nie prowadzi działalności, a Twoje zadłużenie dotyczy Ciebie jako osoby fizyczne?
- Zadłużenie musi wynikać z konkretnego stosunku prawnego, np. umowy, a jego kwota nie może być niższa niż 200 zł.
- Od terminu płatności musi upłynąć co najmniej 30 dni, a co najmniej miesiąc przed planowanym wpisem wierzyciel musi dostarczyć Ci wezwanie do zapłaty z informacją, że zamierza umieścić Twoje dane w rejestrze. Powinien je wysłać listem poleconym
- Okres, jaki minął od dnia wymagalności zobowiązania, nie może być dłuższy niż 6 lat.
Przypadek 2: Wierzyciel ma tytuł wykonawczy
Może wpisać Twoje dane niezależnie czy prowadzisz działalność czy jesteś osobą fizyczną do rejestru, jeśli:
- nie krócej niż 14 dni przed planowanym wpisem dostarczył Ci (osobiście lub listem poleconym) wezwanie do zapłaty;
- okres, jaki minął od dnia wymagalności zobowiązania, nie może być dłuższy niż 6 lat.
Wpisu do rejestru mogą dokonać banki, firmy pożyczkowe, leasingodawcy, operatorzy telefonii komórkowej, administratorzy wspólnot mieszkaniowych, dostawcy gazu, prądu i wody i inne instytucje, a także osoby fizyczne. W tym ostatnim przypadku zawsze wymagany jest tytuł wykonawczy. Jeśli wierzyciel umieści Twoje dane na czarnej liście, nie będziesz mógł samodzielnie go usunąć. Może to zrobić wyłącznie on, po całkowitej spłacie zadłużenia.
4. Egzekucja komornicza
Ostatnim i zarazem ostatecznym krokiem, który stosują wierzyciele, aby odzyskać należności, jest przekazanie sprawy na drogę sądową. Jeśli sąd wyda wyrok lub nakaz zapłaty i opatrzy go klauzulą wykonalności, będzie to podstawą do skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Aby odzyskać należność, komornik ma prawo zająć część wynagrodzenia dłużnika, zgromadzone na kontach bankowych pieniądze, a także ruchomości i nieruchomości. Taka procedura jest więc wyjątkowo nieprzyjemna i stresująca.
Zwłaszcza dziś racjonalne zarządzanie budżetem i podejmowanie przemyślanych decyzji finansowych jest szczególnie ważne. Impulsywnie realizowane pod wpływem emocji działania mogą mieć bowiem dotkliwe w skutkach konsekwencje i prowadzić do pętli zadłużenia, z której ciężko się będzie wydostać.