Czasami mówimy o drugiej osobie, że ma „trudny charakter”, jednak zwykle mamy na myśli jej ogólne zachowania i postawy. Zdarza się, że tzw. trudny charakter jest objawem zaburzeń osobowości, rozwijających się w okresie dojrzewania. W ten sposób niektóre aspekty osobowości mogą sprawiać, że dana osoba ma coraz większe problemy w relacjach międzyludzkich oraz społecznych.
Czym jest trudny charakter?
W języku potocznym pojęcie trudnego charakteru odnosi się do osób, z którymi trudno jest się porozumieć, brakuje wspólnego języka. Czasami trudnym charakterem określa się także takie zachowania jak marudzenie, zniechęcenie do wielu spraw, obojętność, ale także poważne problemy z pójściem na kompromis. W języku psychologicznym z kolei nie można mówić o trudnym charakterze jako takim, tylko o zaburzeniach osobowości.
Zaburzenia osobowości jako poważny problem
Zaburzenia osobowości można zdefiniować jako trwałe cechy charakteru, utrudniające codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie, a także burzące zwyczajne relacje. Można wyróżnić wiele przykładów zaburzeń osobowości, w tym:
- osobowość narcystyczna — taka jednostka jest skoncentrowana tylko na sobie, ma cechy bardzo egoistyczne, manipuluje innymi, a także postrzega się jako bohatera, osobę wyjątkową i lepszą od innych;
- osobowość borderline — u takich osób emocje są chwiejne, zmieniają się, a jednocześnie są bardzo intensywne; w jednym momencie jednostka może czuć złość, a w kolejnej frustrację; przy czym pod wpływem silnego stresu zaczynają pojawiać się objawy paranoi i lęku przed otaczającą rzeczywistością;
- zaburzenie histroniczne — nieadekwatne reakcje emocjonalne, uleganie emocjom, dramatyzowanie, a także brak autentyczności w przeżywaniu swoich uczuć;
- osobowość antyspołeczna — to typ bardzo niebezpieczny dla otoczenia, ponieważ cechuje się brakiem empatii, niezdolnością do odczuwania winy, a także różnymi zachowaniami przestępczymi (w tym kradzieżami, ucieczkami, agresją);
- osobowość obsesyjno-kompulsywna — w tym wypadku głównymi objawami jest koncentracja na porządku i procedurach w życiu codziennym, czego przykładami mogą być rutynowe zachowania oraz obsesyjne sprawdzanie różnych rzeczy (na przykład gazu przed wyjściem z domu, tego czy drzwi są zamknięte).
Zaburzenia osobowości są bardzo poważnym problemem dla jednostki, która je przeżywa, a także dla otoczenia i innych ludzi. Bardzo duże znaczenie ma szukanie pomocy i odpowiednia diagnoza, dokonana przez psychologa lub terapeutę.
Gdzie szukać pomocy w przypadku zaburzeń osobowości?
Podstawową i najważniejszą metodą leczenia zaburzeń osobowości, trudnego charakteru, jest psychoterapia. To właśnie w trakcie spotkań z terapeutą należy wypracować konkretne sposoby działania, zmiany charakteru i zachowania. Ogromne znaczenie ma odpowiednio postawiona diagnoza, przeprowadzony wywiad, a także wykonanie testów psychologicznych i kwestionariuszy przez pacjenta. Obecnie podejścia psychoterapeutyczne opierają się przede wszystkim na rozmowie z pacjentem i koncentracji na poznaniu jego wcześniejszych doświadczeń oraz emocji, które doprowadziły do takiego typu zachowania.