BIO oraz EKO
Robiąc codzienne zakupy prawdopodobnie zauważyłeś symbol „Bio” na niektórych produktach. Ta etykieta oznacza po prostu, że produkt jest ekologiczny. W 1991 roku Unia Europejska przyjęła przepisy dotyczące ekologicznej produkcji produktów rolnych. W 1999 r. Zasady zostały rozszerzone na ekologiczną produkcję zwierzęcą.
Definicja pojęcia Bio
Czy jest różnica między pojęciem BIO a EKO? Nazwy takie jak EKO, BIO i ORGANIC, EKOLOGICZNY, ORGANICZNY są w rzeczywistości synonimami i w praktyce mogą być używane zamiennie. EKO pochodzi oczywiście od przymiotnika „ekologiczny”, a BIO od przymiotnika biologiczny. Oznaczenie „BIO” oznacza, że produkt został wyprodukowany lub wyhodowany zgodnie z przepisami rozporządzenia UE w sprawie rolnictwa ekologicznego.
Produkty takie, zgodne z zasadami produkcji ekologicznej na terenie Unii Europejskiej, opatrzone są etykietą ECO lub ta etykieta jest używana w materiałach promocyjnych. Logo znajdujące się na takim produkcie jest ściśle określone przez prawo. Logo takiego produktu musi zawierać numer kodu jednostki kontrolującej oraz informację „wyprodukowano / wyhodowano w UE”. Prezentowanie produktu jako eko, bio lub organicznego, bez tych informacji jest zabronione ze względu na to, że może to wprowadzać klientów w błąd jeśli chodzi o pochodzenie produktu.
Czym są zatem produkty BIO?
Ogólnie rzecz ujmując nazwą BIO określa się żywność produkowaną bez użycia: nawozów sztucznych, pestycydów, chemicznych środków ochrony roślin, antybiotyków, emulgatorów, glutaminianów oraz barwników. Najczęściej kupowane przez konsumentów są produkty, między innymi suplementy diety, soki, sery, mleko, warzywa i owoce oraz mięso pochodzenia naturalnego.
Dlaczego EKO i BIO są teraz tak popularne
Można zauważyć światowy trend w kierunku nabywania produktów BIO. Przyczynia się do tego z pewnością coraz większa świadomość ludzi odnośnie zatrucia współczesnej żywności oraz negatywnych skutków zdrowotnych, które ze sobą niesie jej spożywanie. Z pewnością więc żywność BIO kojarzy się ze zdrowiem, u niektórych przywołuje wspomnienia z dzieciństwa, kojarzy się z wiejskim, zdrowym pożywieniem.
Dotyczy to także osób które zmagają się z jakąś chorobą, na przykład alergią lub chorobami autoimmunologicznymi, nowotworami, zespołem jelita drażliwego, cukrzycą i wielu innych, które w naszym społeczeństwie przybrały postać plagi, a zdrowe jedzenie odgrywa bardzo istotną rolę w procesie leczenia. Nakłada się na to także trend zdrowego życia w stylu „fit”, który promuje obecnie wiele znanych postaci w mediach, co przyczynia się do utrwalenia mody oraz trendu w tym kierunku. Należy też brać pod uwagę sentyment jaki wiąże się z możliwością zakupu niektórych towarów hodowanych lokalnie.
Uprawa żywności ekologicznej na świecie – garść statystyk
Jak podaje portal Biokurier.pl, 2,9 miliona gospodarstw na świecie prowadzi certyfikowane uprawy ekologiczne. Na przełomie lat 2016 i 2017 liczba gospodarstw zwiększyła się o 4,7%. Najwięcej producentów odnotowano w Indiach, Ugandzie i Meksyku . Największą powierzgnię upraw ma Australia – az 35,5 mln ha (!), na kolejnych miejscach Argentyna (3,4 mln ha), zaś na trzecim Chiny (3,0 mln ha).
Łączna powierzchnia gruntów uprawianych ekologicznie na świecie zajmuje powierzchnię 69,8 mln ha. Wzrost powierzchni w ciągu 20 lat wynosi aż 533% (od 1999 roku).
14 krajów ma 10% lub więcej gruntów ornych objętych uprawami ekologicznymi. Kolejno są to: Liechtenstein (37,9%), Samoa (37,6%), Austria (24%) i Estonia (20,5%).W Polsce wskaźnik ten wynosi 3,4%.
Autorzy raportu FiBL (Instytutu Badawczego Rolnictwa Ekologicznego) oszacowali globalną wartość rynku żywności ekologicznej na ponad 92 mld euro. Z tego aż 85% rynku stanowi rynek USA oraz Europy.
Dlaczego produkty BIO są droższe
Ze względu na utrudniony proces produkcji w stosunku do zwykłych upraw plony ekologiczne są nieco mniejsze, zwierzęta wolniej rosną, a zatem proces produkcji wymaga znacząco wyższych nakładów finansowych. Odstawienie sztucznych nawozów sprawia, że ziemię trzeba nawozić na przykład naturalnym (droższym) kompostem, zaś wiele innych prac, przy których w zwykłych uprawach stosowane są maszyny, musi być wykonywanych ręcznie. Wymaga to dodatkowego zatrudnienia, co również podnosi koszty. Do tego dochodzą dodatkowe opłaty związane z uzyskaniem i utrzymaniem certyfikatu. Ze względu na te dodatkowe koszty, rolnicy są zmuszeni do podniesienia ceny. Zatem możemy nabyć produkt wysokiej jakości, o ile skłonni jesteśmy zapłacić za niego więcej.
Czy produkty BIO są rzeczywiście zdrowe
Wiele osób zastanawia się na ile zapewnienia producentów odnośnie biologicznego pochodzenia, zdrowych upraw oraz hodowli są zgodne z prawdą, a na ile jest to sprytny chwyt marketingowy, który ma naciągnąć na dodatkowe koszty nieświadomych klientów. Do świadomości konsumentów dociera, jak wiele nieczystych zagrań i różnego rodzaju sztuczek mogą dopuszczać się producenci niektórych produktów spożywczych.
W przypadku produktów BIO jest inaczej i można z pewnością powiedzieć, że proces produkcji i hodowli jest bardzo szczegółowo kontrolowany, zyskujemy więc możliwość zakupu towaru o bardzo wysokiej jakości. Przy produkcji artykułów BIO oraz EKO nie sotsuje się sztucznyh pasz, stymulatorów wzrostu oraz antybiotyków przy hodowli zwierząt, a przy uprawie owoców, warzyw, ziół i innych produktów roślinnych stosuje się naturalne procesy produkcji bez użycia sztucznych środków ochrony roślin.
Nie tylko produkty żywnościowe są EKO
Obecny trend odnośnie żywności „BIO” oraz „EKO”, ze względu na duże zainteresowanie klientów obejmuje również inne branże takie jak produkty kosmetyczne, takie jak kremy, maści, perfumy. Cechują się naturalnymi metodami produkcji, w których są używane wyłącznie naturalne składniki i substraty, bez dodatku sztucznych utrwalaczy, parabenów, barwników czy dodatków zapachowych.
Istnieją również inne branże jak na przykład branża wnętrzarska, gdzie produkowane są EKO meble oraz eko dodatki do wyposażenia wnętrz charakteryzujące się wykonaniem z naturalnych składników, podlegających biologicznemu rozkładowi, nie zanieczyszczajacych środowiska, nie wydzielających szkodliwych oparów, nie zawierające plastiku lub takie które mogą być poddane recyklingowi.
Prócz tego produkowane są inne przedmioty codziennego użytku, takie jak torebki, ubrania, podstawki, obuwie, które również starają się płynąć na spiętrzonej fali zainteresowwania produktami BIO.
Wymogi prawne związane z oznaczeniem żywności BIO (organicznej)
Wymogiem oznakowania żywności jako organicznej , jest zawartość co najmniej 95% składników, pochodzenia organicznego. Cały proces produkcji musi być organiczny, co oznacza, że zakazane jest użycie nawozów sztucznych. W zamian za stosowane w zwykłych uprawach nawozy chemiczne, wykorzystywane są naturalne nawozy takie jak kompost, obornik oraz inne naturalne metody uprawy.
Terminy eko, bio lub organiczny oznaczają produkt o masie co najmniej 95% składników organicznych. Pozostałe 5% mogą stanowić pozostałości po zanieczyszczniach atmosferycznych, takich jak kwaśne deszcze lub pestycydy przyniesione przez wiatr z sąsiedniej posesji itp. oraz po stosowaniu dodatkowych składników (nie ECO), które również są precyzyjnie zdefiniowane przepisami. O przyznaniu możliwości używania oznaczenia BIO decydują specjalne jednostki certyfikujące, nad którymi kontrolę sprawuje Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Unia Europejska jako cel wprowadzania przepisów dotyczących produktów BIO wyznaczyła sobie utrzymanie różnorodności biologicznej Europy oraz działanie na rzecz zdobycia zaufania nabywców tych produktów. Do najważniejszych zasad określających produkty BIO należą:
- zakaz stosowania GMO
- zakaz stosowania promieniowania jonizującego
- ograniczenie stosowania nawozów sztucznych, środków chwastobójczych i pestycydów
- zakaz stosowania hormonów i ograniczenie stosowania antybiotyków wyłącznie do przypadków, gdy jest to niezbędne dla zdrowia zwierząt.
Producenci żywności są w ten sposób zachęcani do przyjęcia naturalnych sposobów na zachowanie żyzności gleby oraz zdrowia roślin i zwierząt:
- rotacji upraw
- uprawy roślin wiążących azot i innych roślin na nawóz zielony, aby użyźnić glebę
- niestosowania mineralnych nawozów azotowych
- w celu ograniczenia wpływu chwastów i szkodników rolnicy ekologiczni wybierają odporne odmiany i rasy oraz praktyki sprzyjające naturalnej kontroli szkodników
- wspomaganie naturalnej obrony immunologicznej zwierząt
- aby zwierzęta pozostały zdrowe, producenci ekologiczni muszą zapobiegać ich nadmiernej obsadzie.
Produkt ekologiczny musi zawierać wszystkie składniki wymienione na etykiecie.
Produkcja ekologiczna to kompleksowy system zarządzania rolnictwem i produkcją żywności, który łączy w sobie najlepsze praktyki w zakresie środowiska i klimatu, wysoki poziom bioróżnorodności, ochronę zasobów naturalnych, stosowanie wysokich standardów dobrostanu zwierząt oraz standardy produkcji, które spełniają popyt. większej liczby konsumentów produktów wytwarzanych przy użyciu naturalnych substancji i procesów.
Co grozi producentom za wprowadzenie konsumentów w błąd i nieprawidłowe używanie oznaczenia BIO
Producenci wykorzystujący oznaczenia takie jak BIO czy EKO bez zezwolenia właściwego organu lub z naruszeniem przepisów, podlegają oni karze pieniężnej w wysokości do 200% korzyści majątkowej uzyskanej lub którą mógłby uzyskać za wprowadzone do obrotu produkty, nie niższej jednak niż 500 zł. Niezależnie od wymierzenia kary pieniężnej, podmiot wprowadzający do obrotu taki produkt jest obowiązany do niezwłocznej zmiany oznakowania lub do niezwłocznego wycofania tego produktu z obrotu na własny koszt.
Przykłady wymogów dotyczące hodowli zwierząt (BIO):
- Nakaz podawania zwierzętom wyłącznie ekologicznych pasz, w dodatku pasze te muszą pochodzić w większości z gospodarstw z tego samego regionu
- Zakaz klonowania i przenoszenia zarodków
- Zakaz stosowania stymulatorów wzrostu i syntetycznych aminokwasów.
- Ssaki należy karmić naturalnym mlekiem, w miarę możliwości mlekiem matki.
- Stosowanie naturalnych metod reprodukcji zwierząt
- Dbałość o odpowiedni poziom wiedzy osób na temat zdrowia zwierząt osób, które się nimi zajmują
- Szczególne wymogi dotyczące warunków i liczebności zwierząt w pomieszczeniach hodowlanych
- Umożliwienie zwierzętom dostępu do otwartej przestrzeni oraz zakaz trzymania zwierząt na uwięzi
- Zakaz podawania hormonów oraz rygorystyczne wymogi stosowania antybiotyków i to tylko w przypadku wyczerpania możliwości leczenia naturalnego
Zasada kontroli produkcji żywności ekologicznej
Podstawową zasadą dotyczącą żywności ekologicznej jest rygorystycznie przestrzegana zasada „od pola do stołu” oznaczająca kontrolę produkcji na każdym z jej etapów, tak aby konsument mógł mieć pewność co do jakości nabywanego produktu.
W przetwórstwie żywności BIO można wyróżnić następujące zasady:
- aby produkt mógł zostać oznaczony w ten sposób, musi zawierać co najmniej 95% ekologicznych składników rolniczych, a pozostałe 5 proc. musi spełniać surowe warunki
- produkcja przetworzonych produktów ekologicznych jest oddzielona w czasie i przestrzeni od produkcji produktów nieekologicznych
- wprowadzenie rygorystycznych zasad jeśli chodzi o etykietowanie i możliwość stosowania logo produkcji ekologicznej na sprzedawanych produktach
- ograniczenia ilości substancji, które można dodawać do żywności i pasz oraz ograniczony wykaz zatwierdzonych dodatków i substancji pomocniczych w przetwórstwie, które można stosować w ramach produkcji ekologicznej.
3 największe mity dotyczące żywności ekologicznej
Substancje dozwolone w produkcji ekologicznej
Jedną z zasad rolnictwa ekologicznego jest znaczące ograniczenie substancji i środków zewnętrznych wykorzystywanych do zwalczania szkodników lub chorób roślin. Dodatkowo szczegółowe przepisy określają enumeratywnie dopuszczone nawozy, pestycydy czy inne dodatki do żywności.
Do listy produktów dopuszczonych do stosowania możemy zaliczyć:
- wodę oraz sól kuchenną
- preparaty na bazie mikroorganizmów i enzymów, minerały i pierwiastki śladowe, dodatki, substancje pomocnicze w przetwórstwie i środki aromatyzujące, witaminy, a także aminokwasy i inne mikroelementy, ale wyłącznie w przypadku, gdy zostały dopuszczone do stosowania zgodnie z przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej
- nieekologiczne składniki rolne mogą być stosowane wyłącznie, jeżeli zostały dopuszczone do stosowania w przepisach szczegółowych
Podsumowanie
Żywność ekologiczna na trwałe już zagościła na stołach bardzo wielu Polaków, a trend wzrostowy każe oczekiwać, że będzie coraz bardziej popularna. Musimy za produkty oznaczone jako BIO płacić więcej, jednak otrzymujemy w ten sposób produkt wysokiej jakości, który pozytywnie może wpłynąć na nasze zdrowie i samopoczucie. Także psychiczne, bowiem mamy poczucie, że robimy coś dobrego dla naszego organizmu, za co ten może nam się odwdzięczyć wieloma latami w zdrowiu.
Źródła:
https://ec.europa.eu/