Nabywając nieruchomość lokalową, czyli inaczej mówiąc mieszkanie, warto zwrócić uwagę na to, czy będąc jego właścicielem będziemy przynależeć do wspólnoty mieszkaniowej, czy może do spółdzielni. Ma to zasadniczy wpływ na prawa i obowiązki właściciela nieruchomości, a także na wysokość czynszu.
Kwestie spółdzielni mieszkaniowych regulują przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 o spółdzielniach mieszkaniowych. Celem spółdzielni jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Stając się właścicielem nieruchomości, leżącej na terenie spółdzielni, staje się jednocześnie członkiem spółdzielni. Spółdzielnia nie może odnosić korzyści majątkowych kosztem swoich członków, w szczególności z tytułu przekształceń praw do lokali.
Jednym z obowiązków spółdzielni jest zarządzanie nieruchomościami. Posiada ona również swój statut i organy, takie jak na przykład zarząd. Członkowie spółdzielni są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat. To właśnie powoduje, że czynsze przypadające na nieruchomości należące do obrębu spółdzielni mieszkaniowej są zazwyczaj wyższe, często nawet dwukrotnie lub więcej, niż te, które znajdują się w zarządzaniu wspólnoty mieszkaniowej.
Członkowie spółdzielni mają prawo do wglądu i otrzymywania kopii dokumentów, uchwał organów spółdzielni mieszkaniowej. Ciekawym rozwiązaniem, które znajdzie zastosowanie wyłącznie w spółdzielni mieszkaniowej, jest możliwość ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu. Na mocy takiej umowy spółdzielnia zobowiązuje się oddać lokal do używania, a członek spółdzielni do uiszczania określonych opłat. Takiego tworu nie znajdzie się z pewnością w przypadku wspólnoty mieszkaniowej. Istnieje również spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, które stanowi już ograniczone prawo rzeczowe. Informację o jego istnieniu znaleźć można w księdze wieczystej odnalezionej przez wyszukiwarkę ksiąg wieczystych.
Przepisy dotyczące wspólnoty mieszkaniowej znajdują się w ustawie z dnia 24 czerwca 1994 o własności lokali. Wspólnotę mieszkaniową tworzy ogół mieszkańców, których lokalne wchodzą w skład określonej nieruchomości. Wspólnota nie ma osobowości prawnej, ale może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana. Właściciel lokalu ma prawo do współkorzystania z nieruchomości wspólnej zgodnie z jej przeznaczeniem. Przychody z nieruchomości wspólnej służą pokrywaniu wydatków związanych z jej utrzymaniem. Jeżeli przychodów jest więcej niż wydatków, przypadają właścicielom lokali w stosunku do ich udziałów. Jeżeli natomiast przychodów jest mniej niż wydatków, właściciele lokali ponoszą wydatki i ciężary stosownie do ich udziałów.